خشونت اجتماعی معضل بزرگ جوامع امروزی
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ خشونت اجتماعی توسط افراد یا جامعه صورت می‌گیرد که می‌تواند تاثیرات منفی زیادی به همراه داشته باشد.
بیشتر بخوانید
خشونت اجتماعی در سراسر کشورهای جهان به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود و شامل درگیری گروهی، سوء استفاده فیزیکی خانواده‌ها از کودکان، تنبیه بدنی و موارد بسیار دیگر است.
اما در مقابل وجود این نوع خشونت و پیامدهای منفی آن در جامعه، راهکارهایی برای مقابله وجود دارد که با بکارگیری آن در جامعه می‌توان آثار منفی این معضل را کاهش داد که نیازمند اقدامات و پیگیری‌هایی از جانب دولت با همراهی ملت است تا در حد امکان وجود خشونت اجتماعی در سطح جامعه کاهش داشته باشد.
محرک‌های اجتماعی قوی‌تر از محرک‌های خانواده
ابوالفضل شاهمرادی، مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: شخصیت یکی از مفاهیم پرکاربرد در علوم روانشناسی و جامعه‌شناسی محسوب می‌شود و تاثیر زیادی بر زندگی افراد خواهد داشت.
وی با بیان اینکه شخصیت مفهوم گسترده‌ای است که ویژگی‌های متعددی از جمله رفتاری، اعتقادی، روحی افراد را در بر می‌گیرد افزود: همین مفهوم، تعیین‌کننده اصلی رفتارها و واکنش‌های افراد در محیط‌های مختلف خواهد بود.
مدرس دانشگاه مطرح کرد: شکل‌گیری شخصیت افراد نتیجه تعامل میان عوامل ژنتیکی، فرهنگی، محیطی و زندگی شخصی افراد در طول عمر آن‌ها است.
وی با تاکید بر اینکه بسیاری از دانشمندان متعقدند که عوامل زیادی قبل و بعد از تولد در شكل‌گيری شخصيت كودكان نقش دارد بیان کرد: محرک‌های اجتماعی بسيار قويی‌تر از محرک‌های فردی و خانوادگی تاثيرگذار هستند.
شاهمرادی خاطرنشان کرد: عادت‌های خوب مادر، پیش از باردار شدنش می‌تواند به سلامت مادر و جنین کمک کند.
وی با تاکید بر اینکه در بعضی نقاط دنیا جنگ، خشونت و گسترش افراطی‌گری ناشی از نادانی و فقر آموزشی است افزود: افراط‌گرایی و خشونت گروه‌های افراطی طی سال‌های اخیر، فجایع زیادی را به بار آورده است و مردم مناطق مختلف جهان از ناحیه افراطی‌گری مصائب زیادی را متحمل شده‌اند.
خشونت تحمیل خواسته خود به دیگران است
شاهمرادی یادآور شد: خشونت، حالتی از رفتار است که فرد خشن خواسته خود را با زور یا کلام به دیگران تحمیل می‌کند یا ممکن است در اثر خشم اتفاق بیفتد.
وی با تاکید بر اینکه خشونت از نظر لغوی به معنای خشکی، تندی و سختی است ابراز کرد: یکی از کارکردهای اصلی قانون، تعدیل خشونت بوده و اجرای قانون ابزار اصلی تعدیل خشونت در جامعه است.
وی خاطرنشان کرد: اسلام در رفتارهای فردی و اجتماعی و مراودات معمولی، خشونت را جایز ندانسته و از آن نهی کرده است.
مدرس دانشگاه با بیان اینکه سفارش اسلام به اصلاح ذات‌البین، رعایت اخلاق خانواده، سفارش همسایگان، احترام به حقوق اقلیت‌های مذهبی و حفظ کرامت انسان و انسانیت و پرهیز از هرگونه خشونت در روابط اجتماعی است، گفت: وجود چنین شرایطی نشان‌دهنده آن است که اسلام برای مدارا اهمیت ویژه قابل است.
وی ادامه داد: پیامبر (ص) نیز در رفتارهای فردی و اجتماعی، پیام‌آور صلح و صفا بود و انبیاء نیز به سراغ قلب‌ها می‌رفتند و همین رفتار مسالمت‌آمیز آنان، یکی از راهکارهای بسیار موفق آنان در جذب مردم و تسخیر قلب‌ها بوده است.
شاهمرادی مطرح کرد: بر همین اساس است که خداوند یکی از ویژگی‌های پیامبر اسلام (ص) را رأفت و مهربانی دانسته است و در آیات قرآن به آن اشاره شده و فرمودند؛ به رحمت الهی، با آنان نرم‌خو و پرمهر شدی. (آل‌عمران/ ۱۵۹).
وی افزود: این امر به قدری مهم است که پیامبر (ص) نیز در این باره فرمودند؛ پروردگارم مرا به مدارا و نرمی با مردم دستور فرمود، همان‌گونه که به انجام واجبات امر فرمود».
مدرس دانشگاه با بیان اینکه پیامبر اسلام در برخورد خشونت‌آمیز دیگران، نیز از قهر و خشونت بهره نگرفت گفت: وقتی پیامبر (ص) در مکه برای دعوت مردم به خداپرستی ظهور کرد، با عکس‌العمل شدید قریش مواجه شد و قریش از هیچ‌گونه آزار و شکنجه، اهانت، دریغ نورزیدند و او را فردی کذاب، ساحر، معرفی می‌کردند؛ ولی عکس‌العمل پیامبر (ص) طلب آمرزش از خداوند برای آنان بود.
وجود راهکارهای متعدد برای مبارزه با خشونت
وی گریزی به راه‌های مقابه با خشونت زد و ابراز کرد: یکی از این راه‌‌ها ایجاد وابستگی است به این معنا که اطمینان حاصل کنید کودکان در زندگی خود از حمایت بزرگسالان برخوردارند.
شاهمرادی ادامه داد: تحقیقات نشان داده است که کودکان برای داشتن رشد شاد و سالم به حداقل پنج بزرگ‌سال حامی نیاز دارند.
وی با تاکید بر اینکه این تنها والدین نیستند که بر روی فرزندانشان تأثیر می‌گذارند ادامه داد: پدربزرگ و مادربزرگ‌ها، عمه‌ها، عمو‌ها، معلمان، مشاوران و دوستان خانوادگی نیز می‌توانند به عنوان الگو‌های نقش مثبت برای فرزندان ما عمل کنند.
مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه والدین ممکن است با ایجاد محیط بسته پیرامون خود، به خود و فرزندانشان آسیب رسانند افزود: از افراد مهربان، دلسوز و با اخلاق دعوت کنید که از ابتدا در زندگی فرزند شما درگیر شوند
وی با بیان اینکه ایجاد (شکل‌گیری) وجدان از دیگر راه‌های مقابله است که تأثیرگذاری زیادی در این امر دارد گفت: این بُعد شامل چند بخش است که ساکن درک فرزندان، عدم اعمال خشونت در برابر آن‌ها، فراهم كردن محیطی امن و ایمن برای آن‌ها و حمایت از آن‌ها در هنگام شکست، به فرزندان خود در شکل‌گیری وجدان کمک كند.
شاهمرادی با بیان اینکه همه ما به عنوان والدین اشتباه می‌کنیم ادامه داد: اما با اعتراف و عذرخواهی صریح از این اشتباهات، به فرزندانتان نشان دهید که شما انسان هستید، آن‌ها مقصر نیستند و آن‌ها نیز باید مراقب باشند.
وی با بیان اینکه ایجاد عزت‌نفس نیز از دیگر راه‌های مقابله است مطرح کرد: به کودک خود کمک کنید چیزی پیدا کند که در آن خوب باشد و برای آن دستاورد‌ها مورد تحسین حقیقی قرار گیرد.
مدرس دانشگاه بیان کرد: تحسین کاذب موجب غرور شخص می‌شود و کمکی به تقویت حس واقعی ارزش یا عزت نفس آن‌ها نمی‌کند.
وی عنوان کرد: با این وجود، شناخت کودکان در مورد دستاورد‌های صادقانه و توانایی‌های حقیقی‌شان به آن‌ها کمک می‌کند به ارزش خود پی ببرند.
شاهمرادی با تاکید بر اینکه پرهیز از مجازات سخت نیز از عوامل موثر در این امر است بیان کرد: از تنبیه شدید کودک بپرهیزید، ما با خشن، بد رفتار یا بی‌تفاوت بودن نسبت به فرزندان خود، به عنوان الگوی آن‌ها عمل می‌کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ما به آن‌ها یاد می‌دهیم بی‌تفاوت و غیر قابل کنترل و خشمگین باشند، ما باید به چگونگی نظم و انضباط فرزندانمان توجه داشته باشیم.
مدرس دانشگاه ادامه داد: مطمئن شوید تنبیه ما ناشی از مراقبت و نگرانی در مورد احساس و رفتار آن‌هاست و از مشکلات عاطفی خودمان ناشی نمی‌شود.
وی گریزی به روش‌های آرام‌سازی زد و ابراز کرد: به فرزندان خود یاد دهید چطور ناراحتی خود را تسکین ببخشند و بهترین راه برای انجام این کار، الگو شدن برای آن‌ها است.
شاهمرادی با تاکید بر اینکه آنچه حائز اهمیت است این است که انعطاف‌پذیری، حل مساله و استراتژی‌‌های غلبه خود را در حضور کودکان خود نشان دهید گفت: این به معنی قوی نشان دادن یا پنهان کردن احساسات شما نیست، این به معنی بروز راهکارهای سالم برای کنترل تعارض و احساس در زندگی خود و تشویق آن ها به انجام همین کار است.
تاثیر مستقیم و غیر مستقیم خشونت
محمد افشاری، روانشناس و مشاوره خانواده مرکز مشاوره شمیم خانواده و کلینیک روانشناسی مهر زنجان در زمینه خشونت‌های اجتماعی به خبرنگار موج‌رسا گفت: زمانی که سخن از خشونت به میان می‌آید افراد تنها به ضرب و شتم فریاد‌هایی که با توهین همراه است فکر می‌کنند اما این تنها جلوه خشونت نیست بلکه ابعاد دیگری را هم شامل می‌شود.
وی با بیان اینکه علم روانشناسی خشونت را هرگونه رفتاری می‌داند که آسیب جسمی، عاطفی یا اختلالات روانی را در فرد سبب می‌شود افزود: به عنوان مثال اظهارات تهدید‌آمیز، تحقیر افراد، تمرد به دیگران و به‌طور کلی اعمالی است که نارضایتی طرف مقابل را در برداشته باشد را می‌توان خشونت نامید.
روانشناس و مشاور خانواده ادامه داد: خشونت اجتماعی، همانطور که از نامش پیدا است نوعی از خشونت است که بیشتر در خارج از منزل اتفاق می‌افتند و روابط بین افراد را در جامعه و گروه‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه این خشونت که افراد را به مستقیم و غیر مستقیم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد عنوان کرد: احساس ناامنی، افسردگی و حالت‌های تنش‌روانی اتفاق می‌افتد که می‌تواند افراد را تحت‌تاثیر قرار دهد.
افشاری یادآور شد: موضوع مهمی که وجود دارد این است که این خشونت‌های اجتماعی بسته به نوع خود در جامعه می‌تواند وجود داشته باشد مثل تنبیه یک کودک به شکل ناسزاوارنه‌ای توسط والدینش در خیابان که یک نوع خشونت است و این خشونت کودک را به شکل مستقیم و افرادی که مشاهده کننده هستند را به حالت غیر مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه خشونت اجتماعی روابط نادرست اجتماعی، رفتار و احساس را در بر می‌گیرد، ادامه داد: آن گروه‌ها و افرادی که با در جامعه با هم در ارتباط هستند را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و بیشتر هم به تاثیر منفی دارد.
خشونت اجتماعی تبعات و منفی فراوانی دارد
روانشناس و مشاور خانواده ادامه داد: زمانی که خشونت اجتماعی کنترل نمی‌شود (خواه توسط نهادهای دولتی مربوطه و چه توسط افراد)، آسیب‌های فیزیکی و رفتارهای خشونت‌آمیز به مرور زمان عادی‌سازی می‌شود.
وی با بیان اینکه با وجود شرایط فوق، هر شخصی در هر نقطه‌ای از جامعه به خود اجازه می‌دهد که این رفتارها را انجام بدهد، گفت: این رفتارها هر چند از روی حق باشد یا که برای اعمال زور و قدرتی که فرد دارد بخواهد این اتفاق را رقم بزند را شامل می‌شود.
افشاری خاطرنشان کرد: از طرف دیگر اختلالات روحی و روانی و بیماری‌های جسمی افزایش پیدا می‌کند و اعتماد به نفس کودکان و افرادی که هنوز به سن مطلوب دفاع از خود نرسیده‌اند کاهش پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه وجود خشونت اجتماعی جو عادی جامعه را متشنج می‌کند افزود: جامعه آن لطافت و کارکرد اجتماعی که قبلاً داشت را عیناً از دست می‌دهد.
کاهش خشونت اجتماعی نیازمند اقدامات است
روانشناس و مشاوره خانواده با بیان اینکه برای کاهش میزان خشونت در جامعه باید مجموعه اقداماتی انجام شود که در آن دولت و نهادهای مربوطه برنامه‌ریزی‌های لازم را برای تبیین عوارض و آثار بد این خشونت‌ها برای آگاهی مردم و قانون‌گذاری انجام دهند بیان کرد: تا افرادی که در تله خشونت‌ها قرار می‌گیرند بتوانند خود را از این خطر حفظ کنند.
وی تاکید کرد: مجموعه راهکارهایی که می‌شود تحت عنوان بهداشت عمومی جامعه در نظر گرفت و بیشتر هم به بهداشت روانی، عمومی جامعه باز می‌گردد که توسط مشاوران و روان‌پزشکان می‌توان تبیین کرد و باید در این زمینه اقداماتی انجام شود.
افشاری با بیان اینکه مجموعه نکاتی وجود دارد که تحت عنوان موارد پیشگیرانه از بروز خشونت اجتماعی دارد، بیان کرد: نکته اول این است که ما به عنوان یک فرد در جامعه آنچه را برای خودمان می‌پسنیدیم برای دیگران هم بپسندیم که این نکته در فرمایش امام علی (ع) نیز تاکید می‌شود و ایشان می‌فرمایند؛ آنچه که برای خود می‌پسندی برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران هم ناپسند.
وی یادآور شد: نکته دیگری که وجود دارد این است که به همه افراد احترام بگذاریم و با اطرافیان خود به مهربانی رفتار کنیم حتی افرادی که با آن‌ها تنش داشته‌ایم نیز این امر را رعایت کنیم.
روانشناس و مشاوره خانواده اظهار کرد: مورد دیگر بخشیدن اشتباه دیگران را شامل می‌شود، بخشش اشتباه دیگران نه تنها نشانه ضعف نیست بلکه دلیل بزرگواری شخصی است که می‌بخشد پس باید همیشه بخشنده باشیم تا بخشیده شویم.
وی با بیان اینکه بیشتر این خشونت‌ها در مواقع عصبانیت رخ می‌دهد خاطرنشان کرد: ما باید مهارت‌های کنترل عصبانیت و کنترل خود را تمرین کنیم و یاد بگیریم و زمانی که عصبانی هستیم بتوانیم خودمان را کنترل کنیم.
افشاری گریزی به دیگر موارد موثر در کنترل خشونت اجتماعی زد و بیان کرد: حفظ خونسردی در شرایط ناگوار جزو این موارد است که این امر هم با تمرین و تکرار میسر می‌شود.
وی تصریح کرد: از موارد دیگر برگزیدن دوستان خوب، مودب و با شخصیت است که این امور در رشد شخصی و اجتماعی جامعه تاثیرگذار هستند.
روانشناس و مشاوره خانواده بیان کرد: راهکارها و نکاتی که گفته شد را اگر بخواهیم در یک جمله خلاصه و جمع‌بندی کنیم می‌توان گفت افزایش مهارت‌های اجتماعی در راستای بالا بردن کارکردهای اجتماعی می‌تواند در این مسیر بسیار تاثیرگذار باشد.
وی با بیان اینکه در افزایش مهارت‌ها می‌توان از طرق مختلفی وارد عمل شد، بیان کرد: از طریق فضای مجازی و یا از طریق برگزاری کارگاه‌ها در مدارس، دانشگاه‌ها و یا کارگاه‌های آموزش والدین را در بر می‌گیرد.
تبدیل هنجار به ناهنجاری با خشونت اجتماعی
افشاری یادآور شد: وقتی خشونت در جامعه وجود داشته باشد و به شکل پررنگی هم دیده شود آن هنجار‌ها را از حالت تعادل خارج می‌کند و سبب ایجاد ناهنجاری در جامعه می‌شود.
وی با بیان اینکه وقتی زوجی با هم به اختلاف خورده‌اند و در فضای عموی جر و بحث می‌کنند و یا به ضرب و شتم می‌پردازند این امر خود نابهنجاری بزرگی است که افراد جامعه را به‌طور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد افزود: در این شرایط آسیب‌های اجتماعی به اختلالات اجتماعی و روانی تبدیل می‌شود.
روانشناس و مشاوره خانواده ادامه داد: در شرایط فوق وقتی افرادی در این حال قرار دارند که از لحاظ روحی و روانی وضعیت مناسبی ندارند و این فضاها را درک می‌کنند حالشان نامساعد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه جامعه‌ای که در آن هنجار‌ها توسط خشونت به ناهنجاری تبدیل شود در آن آسیب‌های اجتماعی فراوانی اتفاق خواهد افتاد.
خشونت اجتماعی شامل تبعات گسترده‌ای است
محمد‌صادق شیرینی، کارشناس روانشناس در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: خشنونت اجتماعی توسط افراد و شهروندان در جامعه صورت می‌گیرد که دارای تاثیرات و تبعات منفی است.
وی با بیان اینکه این نوع خشونت می‌تواند از یک اقدام ساده نظیر حمله شروع شود افزود: اما ادامه آن می‌تواند به قتل نیز منجر شده و تبعات گستره‌ای داشته باشد.
کارشناس روانشناسی خاطرنشان کرد: از ابعاد خشونت اجتماعی نوع گروهی آن است که می‌تواند امری بسیار نگران‌کننده و به عنوان عاملی جهت تهدید سلامت روانی جامعه باشد، چرا که در این نوع خشونت جوانان به شدت در معرض خطر قرار دارند.
وی با بیان اینکه این نوع خشونت برای جامعه به منزله یک ناهنجاری طلقی می‌شود از این رو نیازمند بکارگیری روش‌هایی است که وجود آن در جامعه تا حد ممکن کاهش داشته باشد و آسیب کم‌تری به جامعه و مردم برسد.
شیرینی خاطرنشان کرد: یکی از راهکارهای کاهش خشونت در جامعه افزایش تاب‌آوری است که در این زمینه مهارت‌های زندگی به افراد آموزش و موجب افزایش خودآگاهی و مدیریت هیجان‌های منفی می‌شود.
وی با بیان اینکه وجود خشم در انسان نوعی غریزه ذاتی است ادامه داد: در روانشناسی خشم یکی از ابعاد مهم برای حفظ بقا بوده است.
کارشناس روانشناس مطرح کرد: در زمینه خشونت اقدامات پیشگیرانه بیش‌ترین اثرپذیری را در دارند، البته مهم‌ترین عامل در بحث خشونت حمایت بزرگسالان یا جامعه است که باید در سطوح فردی، خانوادگی، جوامع محلی و ملی اقداماتی صورت گیرد.
وی تصریح کرد: نهادهای مربوطه می‌توانند در مبارزه با خشونت نیز در دو سطح پیشگیری اولیه و ثانویه حضور حداکثری داشته باشند.
شیرینی عنوان کرد: از راهکارهای مهم مبارزه با خشونت می‌توان به راهکارهایی چون گفتگو و برقراری ارتباط موثر، حذف ارتباط ستیزه‌جویانه، آموزش تفکر انتقادی، ترویج بردباری، آموزش تاب‌آوری، تفاهم و همدلی در برابر عقاید دیگران اشاره کرد.
انتهای خبر/